İskan yapı kullanma iznidir; bir başka deyişle iskan ruhsatı söz konusu yapının her tür kurala uygun olarak yapıldığını göstermektedir. İskan belgesi bulunmayan yapılar gerekli adımlara göre yapılmamış demektir ve bu yapılar hukuksal olarak ayıplı sayılır.
İnşaatın bitmesinin ardından kullanılabilmesi için de kullanma izni yani iskan almak zorunludur. Kullanma izni – iskan, yapı tamamen bittiği takdirde tamamı, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için verilebilir.
Yapı kullanma izni, inşaat ruhsatını veren belediye veya valilik tarafından verilir. Yapı kullanma izninin alınması yapıya ilişkin birçok hukuki aşamanın gerçekleşmesi açısından önemlidir.
İskan belgesi almak için gerekli dilekçe ile yapının kayıtlı olduğu belediyeye başvuru yapılması gerekmektedir. Başvurunun yapılmasının ardından iskan ruhsatı İmar Müdürlüğü Yapı Kullanma İzni birimleri tarafından düzenlenir ve müracaatlar en geç 30 gün içinde değerlendirilerek sonuçlandırılır. İskan ruhsatı için başvuru yapılmasının arından 30 günlük süre geçmişse yapının tamamının ya da biten kısmının kullanılmasına izin verilmiş sayılır.
Ülkemizde gayrimenkullerin bir çoğunun iskan izni bulunmamaktadır. Bu durum, özellikle kanuni prosedürlere uyulmamış olmasından kaynaklanır. Yapıyla alakalı harçların yatırılmaması ya da sigorta primlerinin ödenmemesi hukuki açıdan iskan izni alınamamasına neden olur. İskan ruhsatı bulunmayan yapılar yukarıda da bahsettiğimiz gibi ayıplı sayılır ve beraberinde banka kredisi, elektrik, su, doğalgaz gibi üyeliklere olumsuz anlamda etki eder.
İskan belgesi almak için öncelikle tamamlanmış olan yapı için dilekçe ile belediyeye başvuru yapılması gerekmektedir. Bir aylık bir dönem içerisinde proje onayı aldıktan sonra ise teknik raporların hazırlanması aşamasına geçilir. Bu raporların hazırlanması amacıyla ilgili bölgenin elektrik, su, telekomünikasyon ve sivil savunma müdürlüklerine başvuru yapılır ve gerekli belgelerin hazırlanması istenir. Teknik raporların yine belediyeye sunulmasıyla birlikte son inceleme safhasına geçilir ve olumlu sonuçlanması sonrasında iskan belgesi verilir. İskan belgesi alınırken gerekli harçlar, emlak vergisi ve katılım payı ödenmelidir.
Unutmayın, iskan belgesi bulunmayan bir yapı yasal olarak tamamlanmamış anlamına gelir ve 3194 Sayılı İmar Kanunu’na göre bir inşaatın 5 yıl içinde bitirilerek iskan belgesi alınması zorunludur.